Çikolata kisti veya tıp dilinde endometrioma, rahim iç kılıfını döşeyen endometriyum denilen tabakanın yumurtalık dokusu içerisinde görülmesi durumudur.
Yumurtalık dokusu içerisinde yıllar içinde biriken bu kan kahverengi koyu halde sıvılaşır ve çikolata kıvamında olmasından dolayı çikolata kisti olarak adlandırılır. Bu rahim içerisini döşeyen hücrelerin vücudun farklı noktalarında görüldüğü hastalık endometriozis olarak adlandırılır.
Endometriozis hastalığında bu odaklar bağırsak, akciğer, idrar borusu, mesane gibi farklı noktalarda hatta yemek borusunda rastlanılabilmektedir.
Endometriozis hastalığı üreme çağındaki kadınların yaklaşık %10’unda görülürken kısırlık ve ağrı şikâyeti ile polikliniklere başvuran kadınların yaklaşık %30-40’inde görülen bir hastalıktır.
Çikolata kisti veya endometriozis rahatsızlığında belirtiler çok farklı olabilir. Özellikle endometriozis hastalığının hangi organlar etkilendiyse belirtilerde ona göre ortaya çıkmaktadır.
Örneğin bağırsaklarda endometriozis olması halinde kabızlık, büyük abdesti yaparken ağrı görülürken, endometriozis yumurtalık dokusunda görülmesi halinde adet döneminde ağrı, rahmin etrafında olması durumunda ilişki sırasında ağrı, mesanede rastlanılması halinde idrar yaparken yanma veya kanama şeklinde karşımıza çıkabilir. Özellikle adet döneminde ağrı, ilişki sırasında ağrı, ağrılı idrar veya büyük abdest yapma halinde ilk akla gelmesi gerek rahatsızlık endometriozis olmalıdır. Endometriozis hastalarında ağrı şikâyeti nedeniyle hayat kalitesinde azalma ve depresyon sık rastlanılmaktadır.
Endometriozis hastalarının en önemli bulgularında bir tanesi kısırlıktır. Özellikle yumurtalıkta çikolata kisti olması yumurta kalitesini etkilerken hastalığın tüplerde olması tüplerde sıvı birikmesine ve doğal yollarla gebelik oluşmasına engel olmaktadır.
Genetik: Endometriozis hastalığının ortaya çıkmasında en önemli nedenlerden bir tanesi genetik faktörlerdir. Etnik köken ve ailede endometriozis hastalığına sahip bir kadının olması kadının yumurtalık dokusu veya başka bir odakta endometriozis olması olasılığını artırmaktadır.
Ters yönde âdet kanamasının akışı: Retrograd menstrüasyon olarak adlandırılan bu durum adet kanamasının tüplere doğru oradan karın içerisine akması neticesinde yani rahim içerisinden dışarı akması yerine ters yönde akması sonucunda oluşmaktadır.
Lenfatik sistem ve kan dolaşım yolu ile hastalığın yayılması: Endometriyum tabakasının kan dolaşımı ve lenfatik sistem ile vücudun farklı noktalarına yerleşmesi sonucunda endometriozis hastalığı ortaya çıkmaktadır.
Çikolata kisti veya endometriozis hastalığında en sık karşılaşılan problemlerin başında kısırlık gelir.
Endometriozis hastalığında serbest oksijen radikalleri olarak adlandırılan maddeler endometriozis odaklarında yüksek miktarda bulunmaktadır. Toksik etkileri olan serbest radikaller kanser, kalp hastaları gibi hastalıklara neden olması yanında hücreye zarar vermektedirler.
Çikolata kisti hastalığında yumurtalık dokusunda yüksek oranda bulunan serbest radikaller yumurta hücrelerinde kalitesel düşüşe neden olmaktadır. Bunun sonucunda endometriozis mevcut hastalarda embriyo kalitesi düşük ve hamilelik ihtimali azalmaktadır. Endometriozis rahatsızlığı aslında bir kronik enflamasyon halidir. Bu durumun tüplerde veya etraf dokuda yaygın olması nedeniyle rahim ile yumurtalıklar arasındaki tüplerin fonksiyonu bozulur ve gebelik ihtimalini azaltır.
Çikolata kisti veya endometriozis hastalığında tüp bebek tedavisi;
Endometriozis hastalığı üreme ile ilgili problemlere sebep olduğu için bu hastalar doğal yollarla gebe kalmakta zorluk yaşayabilir. Bu durumda tüp bebek tedavisi çikolata kisti veya endometriozis hastalarında gebelik elde etmek için yardımcı üreme yöntemi olarak kullanılmaktadır. Günümüzde dünya da çok sayıda endometriozisli kadın tüp bebek tedavisi ile çocuk sahibi olmuştur. Kısaca çikolata kisti varlığı tüp bebek tedavisine engel değildir.
Çikolata kisti varlığı tüp bebek tedavisine engel değildir. Çikolata kisti mevcut olan hastalarda yumurta toplama işlemi rahatlıkla yapılabilir. Çikolata kisti ve tüp bebek tedavisinde en önemli sorun yumurta toplama işlemi sonrasında çikolata kisti olan hastalarda enfeksiyon gelişme ihtimalinin artmasıdır. Enfeksiyon artışı dışında çikolata kisti ile tüp bebek tedavisinde herhangi bir olumsuzluk rastlanılmamaktadır.
Çikolata kisti veya endometriozis hastalarında tüp bebek tedavisi başarı oranı diğer kısırlık nedenleri ile yapılan tüp bebek sonuçlarıyla benzer oranlardadır. Kısaca çikolata kisti tüp bebek tedavisinde başarı oranlarını olumsuz yönde etkilememektedir.
Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar incelendiğinde çikolata kisti varlığında tüp bebek tedavisi başarısını artırmak için dondurulmuş embriyo transferi gerçekleştirmek daha uygun bir yöntem olarak görünmektedir. Özellikle polikistik over sendromlu veya çikolata kisti olan hastalarda dondurulmuş embriyo transferi ile tüp bebek tedavisi uygulamak taze embriyo transferi ile tüp bebek tedavisine kıyasla başarıyı artırmaktadır.
Bilimsel çalışmalara göre çikolata kisti veya endometriozis hastalığının varlığı tüp bebek tedavisinde embriyonun tutunmasını olumsuz yönde etkilememektedir. Çikolata kisti veya endometriozis hastalarında tüplerde sıvı birikmesi olarak adlandırılan hidrosalpinks durumuna daha sık rastlanır. Hidrosalpinks varlığı halinde tüp bebek tedavisinde embriyo tutunma oranı azalabilir. Bu nedenle endometriozis ve tüp bebek tedavisi uygulanan hastalarda rahim tüp filmi (HSG) ile hidrosalpinks varlığı ekarte edilip öyle embriyo transferi gerçekleştirilmelidir.
Endometriozis veya çikolata kisti varlığı normal yollarla gebe kalma ihtimalini azaltsa da bu hastalığı olan çok sayıda kadın sağlıklı çocuk dünyaya getirmiştir.
Çalışmalarda endometriozis veya çikolata kisti varlığı ve hamilelik durumunda sıklıkla hastalık belirtilerinin azaldığı bildirilmiştir. Gebelik halinde progesteron hormonun kan seviyesi artmaktadır. Bu artmış progesteron hormonunun çikolata kisti olan hastalarda belirtileri iyi yönde değiştirdiği düşünülmektedir.
Bununla birlikte bazı endometriozis hastalarında hamilelik durumunda belirtiler kötüleşmektedir. Bunun asıl sebebi endometriozisli hamile kadınlarda rahmin büyümesi sonucu etraf endometriozisli dokuda basınç artışı olması ve ağrının ortaya çıkmasıdır. Bununla birlikte hamilelikte östrojen seviyelerinin artması da endometriozis hastalık belirtilerinin artmasına neden olabilmektedir.
Bütün bu bulgulara göre endometriozis hastalığında hamilelik durumu hastalığı tedavi edici olarak düşünülmemelidir.
Çikolata kisti ve hamilelikte en çok merak edilen konulardan bir tanesi de çikolata kistinin hamilelik sürecini etkileyip etkilemeyeceğidir. Yapılan bilimsel çalışmalar göstermiştir ki çikolata kisti varlığı erken doğum veya gebelikle ilgili herhangi bir komplikasyon ihtimalini artırmamaktadır.
Genel olarak çikolata kisti mevcut olan hastalarda tüp bebek tedavisi uygulamak çikolata kisti belirtilerini daha kötüleştirdiğine dair bir kanı bulunmaktadır. Fakat yapılan çalışmalara göre tüp bebek tedavisi çikolata kistini kötüleştirmez veya tekrar hastalık görülme ihtimalini artırmaz.
Çikolata kisti (endometrioma) tedavisinin şekli kadının mevcut problemleri ve isteklerine göre değişmektedir.
Çikolata kisti eğer herhangi bir şikâyete neden olmuyorsa belli aralıklarla ultrason ile takip edilebilir. Kist şeklinde değişiklik, kist boyutunda artış olması, çikolata kistine bağlı olarak cinsel birliktelikte ağrı, adet dönemlerinde ağrı veya çocuk isteği olması halinde çikolata kistinin takip etmek
Çikolata kistinin büyümesi, ağrıya neden olması halinde laparoskopik cerrahi ile kist çıkarılıp tedavi edilebilir. Özellikle hızla büyüyen çikolata kistlerinde beraberinde tümör belirteci olarak adlandırılan kan belirteçlerinin yükselmesi halinde çikolata kistinin çıkarılıp patolojik inceleme ile herhangi bir kan
Çikolata kisti tedavisinde kullanılan hormon, laparoskopik cerrahi gibi yöntemlerin şikayetleri geriletmemesi halinde kadının çocuk isteği yok ise yumurtalık dokusu tamamıyla cerrahi ile alınabilir. Çikolata kistinde en iyi tedavi çok fazla faktöre bağlıdır. Kadın yaşı, çocuk isteği, çikolata kisti boyutu ve gelecekle ilgili planlar çikolata kisti tedavisinde belirleyici unsurlardır.
Endometriozis hastalığının en önemli bulgularından bir tanesi yumurtalık dokusunda endometrioma olarak isimlendirilen çikolata kistidir. Çikolata kistinin cerrahi olarak çıkarılması sağlıklı yumurtalık dokusunda azalmaya neden olmaktadır. Hatta bazı bilimsel çalışmalarda kistin çıkarılması sonrası %2,4 hastada yumurtalık yetmezliği riski rastlanılmıştır. Bu sebepten çikolata kisti çıkarılması yerine kistin boşaltılması tüp bebek tedavisinde kullanılan bir alternatiftir.
Alkol ile çikolata kisti yıkanması yani skleroterapi çikolata kisti hastalarında tüp bebek tedavisi öncesi kullanılan bir yöntemdir. Cerrahi dışında uygulanan bu basit yöntemlerin başında gelen alkol ile çikolata kistinin yıkanması klasik kist boşaltılmasına kıyasla kistin nüks oranında azalmaya neden olduğunu göstermiştir.
Çikolata kisti alkolle yıkanması vajinal ultrason eşliğinde anestezi altında 30 cm uzunluğunda bir iğne çikolata kist içerisine yerleştirilir. Çikolata kist boşaltıldıktan sonra ethanol içeren seyreltilmiş sıvı kistin içerisine bırakılır.
Endometriozisli kadınların yaklaşık %30’unda çikolata kistine rastlanır. Çikolata kisti serbest oksijen radikalleri ve iltihaba neden olan sitokin olarak adlandırılan maddelerin salgılanmasına neden olarak çevre sağlıklı yumurtalık dokusuna zarar vermektedirler. Bu nedenle çikolata kisti ve tüp bebek tedavisi planlanan hastalarda yumurta kalitesi olumsuz yönde etkilenmektedir.
Çikolata kisti; kist patlaması, şiddetli karın ağrısı, karın şişliği, adet sancısı, yumurtalık torsiyonu, cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabileceği gibi yumurtalık kanseri riski, kistin enfeksiyon kapması ve pelvik enflamatuvar hastalık gibi riskler taşımaktadır.
6 cm üzerindeki çikolata kistleri kist patlaması ve yumurtalık torsiyonu için risk taşımaktadır. 3 cm altındaki çikolata kistleri yumurta rezervi üzerinde olumsuz etki göstermediği gösterilmiştir.
Çikolata kist patlaması çikolata kisti mevcut kadınların yaklaşık %3’ünde rastlanılmaktadır. Çikolata kisti patlaması özellikle, kist boyutu 6 cm’den büyük, gebelik veya hormon tedavisi altında olan kadınlarda daha sık gözlenmektedir.
Çikolata kisti patlaması halinde şiddetli karın ağrısı, bulantı, kusma, ateş, karın şişliği, sırt bölgesinde başlayan şiddetli ve ani ağrı rastlanabilir.
Çalışmalara göre endometriozis hastalarında yumurtalık kanserinde risk artışı olduğu gösterilmiştir. Endometriozis’in tanısı sıklıkla 36 yaş üzerinde kadınlarda konulmaktadır.
Endometriozis mevcut kadınlarda yumurtalık kanseri görülme ihtimali endometriozis olmayan kadınlara göre 4 kat artış göstermektedir. Bu aslında her 10 000 kadında 10 tane daha fazla yumurtalık kanserli kadın anlamına gelmektedir.
Çikolata kisti veya endometriozis hastalığında gebe kalma ihtimalini artırmak için egzersiz, kilo vermek ayrıca alkol ve sigaradan uzak durmak önemlidir. Çikolata kisti hastalarında beslenmenin önemli olduğunu bildiren yayınlar mevcut olsa da çikolata kisti mevcut hastalarda gebelik ihtimalini artırmak için özel bir diyet bulunmaktadır. Bazı bilimsel çalışmalarda çikolata kisti hastalarında beslenme şekli ile gebe kalma ihtimalini artırmak adına bitkisel kaynaklı besinler tüketmek (meyve, sebze),hayvansal yağlardan uzak durmak (özellikle kırmızı et) önerilmektedir.
Tüp bebek tedavisinde beslenme özellikle çikolata kisti hastalarında önemlidir. Araştırmacılar bazı sebze ve meyvelerle çikolata kistinin şikayetlerin ve çikolata kisti boyutlarının gerilediğini tespit etmişlerdir. Flavonoidler antikanser, antienflamatuvar ve antiviral olarak bilir. Bu nedenle en güçlü flavonoid olarak bilinen Quercetin ve Kaempferol maddesini içeren brokoli, elma ve soğan çikolata kisti hastalarında bulguları gerilettiği gösterilmiştir. Bu sebepten soğan kürü ile çikolata kisti gerileyebilir.
Tüp bebek tedavisinde çikolata yenir mi? sık sorulan sorulan başında gelmektedir. Çikolata çikolata kisti ile ilgili şikayetlerinizi daha kötüleştiriyorsa bunun iki nedeni vardır.
Şeker: Şeker bilindiği üzere enflamatuvar bir besindir. Bu sebepten şeker genel vücut enflamatuvar reaksiyonu artırıp şikayetlerin artmasına neden olabilir.
Çikolata: Çikolata içerisinde kakao içerir. Kakao histamin salınmasına neden olan önemli besinlerin başında gelir. Histamine karşı hassasiyeti olan kadınlar özellikle histamin salınımına neden olan besinleri aldıktan sonra (çikolata gibi) genel bir reaksiyon gösterirler.
Sevgili çiftlerimiz ve okurlarımız, tüp bebek tedavisi ve kısırlık ile ilgili tüm merak ettikleriniz ve aklınıza gelebilecek her türlü sorunun cevabı için aşağıdaki konularımızı inceleyebilirsiniz. Tüp bebek, kısırlık ve kadın hastalıkları hakkında tüm merak ettikleriniz...
Embriyolara yapılan genetik test son yıllarda tüp bebek tedavilerinin en önemli parçası haline gelmiştir. Embriyolarda alınan hücre örneğinin genetik incelemesi yapılarak sağlık embriyoyu bulmak hedeftir.
Copyright 2025 Prof. Dr. Cem Çelik. Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı. Tüm Hakları Saklıdır.
+90532 514 9387
Hakkımda
İletişim