Tüp bebekte başarı oranı, gebelik oranı olarak ifade edildiğinde genellikle artan yaş ile ters orantılı olduğu bilinir. Kadın yaşı arttıkça tüp bebek başarısı azalmaktadır. Tüp bebek tedavilerinde ilk denemede başarı şansı genç kadınlarda (35 yaş altında) yüzde altmışları bulurken, 40 lı yaşlardan sonra yüzde 20 lere düşmektedir.
Tüp bebek tedavisi günümüzde milyonlarca çiftin uyguladığı bir tedavi yöntemidir. Tüp bebek tedavisi başarı oranlarını etkileyen çok fazla faktör vardır.
Tüp bebek başarısını belirleyen faktörler; kadın yaşı, üreme sağlığı, embriyo kalitesi, altta yatan tıbbı sorunlar, yaşam koşulları ve elbette ki en önemlisi bu konudaki ekibin bilgi ve tecrübesidir.
Kadın yaşı belki de tüp bebek başarısı belirleyen en önemli etkendir. Kadın yaşlandıkça yumurtalık rezervi azalır. Bunun neticesinde oluşan yumurtaların kalitesi düşer. Sonuç olarak ileri kadın yaşı tüp bebek başarısının azalması demektir.
Bunun yanında tüp bebek alanında teknolojik gelişmeler ileri kadın yaşı olan hastalarda tüp bebek başarı oranlarının artmasını sağlamıştır.
Tüp bebek başarısını direk etkileyen bir önemli faktör embriyo kalitesidir. Tüp bebek tedavisi neticesinde elde edilmiş olan embriyolar şekilleri, hücre sayıları ve bölünen hücrelerin yapılarına göre derecelendirilir. Yüksek kalite embriyolar daha yüksek tüp bebek başarısı demektir.
Tüp bebek başarısını etkileyen diğer bir önemli unsur tüp bebek hekimi ve laboratuvar ekibinin bilgi ve tecrübesidir.
Yüksek tecrübeye sahip bir hekim kadrosu tüp bebek tedavisinin her aşamasını optimum hale getirebilmektedir. Buda hastaların gebelik sonuçlarının iyileşmesini sağlamaktadır.
Tüp bebek tedavisine başlayan çiftlerin yumurta toplama işlemi sonrasında oluşan embriyoları 2 , 3 ,5 veya 6. günde dondurulabilir. Belli bir süre ara verildikten sonra embriyo transferine geçilmektedir.
Dondurma işlemi uygulanmış hastalarımız sıklıkla yumurta toplama işleminden sonraki 1-2 hafta adet olmaktadırlar. Donmuş embriyoların transferi yumurta toplama işleminin hemen akabindeki bu adet döneminde veya birkaç ay sonra rahim iç kılıfını estrojen hormonu yardımıyla kalınlaştırılır ve embriyo transferi planlanır. Bu süreç rahim dinlendirme olarak isimlendirilmektedir.
Havuz yöntemi yumurta rezervi düşük olan hastalarımızda; yumurta toplama işlemi sonrasında oluşan embriyoların dondurulması sonrasında embriyoların sayı ve kalitesine göre yumurta toplama işlemine devam edilmesi ve embriyo transfer aşamasına geçerken başarıyı artırmak amacıyla uygulanan bir yöntemdir.
Embriyo transferi sonrası vücudumuzdan embriyonun rahime tutunmasını sağlayan bazı embriyı yapıştırıcı moleküller ve hücreler salgılanmaktadır. Katil hücrelerin bazı tipleri ( CD56) hem embriyoyu hem de tutunmayı sağlayıcı bu maddeleri salgılanması ve sayısını olumsuz yönde etkileyecek özelliklere sahiptir. Buhücrelerin artmış sayısı rahimin embriyoyu yabancı cisim olarak algılamasına ve redetmesine neden olmaktadır.
Bu nedenle özellikle iyi kalitede embriyo transferi yapılmış ama başarısız olmuş, tekrarlayan gebelik kayıpları olan çiftlerimizde özellikle embriyo transferi öncesinde veya sonrasında bu hücreleri baskılamak amacıyla serum tedavisi uygulanmaktadır.
Histeroskopi kameralı bir sistemle vajinal kanaldan geçilerek rahim içerisine girilerek uygulanır. İşlem kısa süreli anestezi gerektiren hastanade yatış gerektirmeyen bir operasyon olup müdahale edilen yer rahim içerisidir. İşlem sırasında rahim içerisinde bir enfeksiyon veya başka bir problem olup olmadığı saptanıp aynı seansta bazı ensturmanlarla aynı zamanda tedavi gerçekleştirilebilmektedir.
Rahime çizik atılması özellikle tüp bebek başarısızlığı olan hastalarımızda rahmin içerisine girilip makas veya benzeri aletlerle yaralama işlemidir. Bu sayede rahim iç kılıfının yenilenmesi sağlanıp bir sonraki denemede başarıyı artırmak hedeflenmektedir.
Tüp bebek başarısı demek pozitif sonuç veya canlı doğum ile sonuçlanan tedavilerin yüzdesel olarak oranı demektir. Bu oran hastaların özelliklerine, tedavi protokollerine göre değişkenlik göstermektedir.
Tüp bebek başarı oranları dikkatli yorumlamak çok önemli ve gereklidir. Tüp bebek tedavisinde yüksek başarı klinik tecrübesi ve direk hastaların özelliklileriyle doğru orantılı olabilir. Bu nedenle her çifte gebelik testi sonucunun pozitif olması garanti edilemez.
Tüp bebek tedavisi başarı oranlarını artırmak için teknolojik çalışmalar hızla devam etmektedir. Bu çalışmalardan bir tanesi de Embriyo Yapıştırma yani Embriyo Glue’dur.
Bu özelleştirilmiş kültür ortamı, kendine ait özel tutunmayı artırıcı özelliği sebebiyle, tüp bebek başarı oranlarına ve tutunma oranlarına pozitif anlamda katkı vermektedir.
Embriyo yapıştırıcı, aynı zamanda embriyo transfer ortamı olarakta bilinir, özel olarak dizayn edilmiş bir kültür ortamı olup aslında gerçek rahim içi ortamı taklit edip embriyo tutunması içim gerekli besinleri sağlamaktadır. Bu kültür ortamı farklı moleküller içermektedir.
Hiyaluronik asit gibi, rahim iç kılıfında yer alan doğal bir madde, yanında tutunmayı sağlayan bazı protein ve karbonhidrat yapısında maddeler içermektedir.
Bu embriyo yapıştırıcı kültür ortamının özelliği hiyalüronik asit olarak isimlendirilen rahim iç kılıfı ve embriyo arasında bağlantıyı sağlayan bir molekülden gelmektedir.
Bu yapıştırıcı özelliğe sahip molekül embriyo ve rahim iç kılıfı arasında daha güçlü bir bağlantı sağlamaktadır.
Tüp bebek tedavisinde başarıyı belirleyen en önemli etaplardan bir tanesi embriyo transfer aşamasıdır. Embriyo transferinin başarılı olması çok fazla faktöre bağlıdır. Bunlar embriyonun kalitesi, işlemi yapan hekimin beceri ve tecrübesi ayrıca rahim içi ortamın durumudur. Embriyo yapıştırıcı embriyo transfer işleminde birkaç fayda sağlamaktadır;
Son yıllarda bilimsel gelişmeler özellikle tüp bebek alanında sınırları zorlamaktadır. Bu sınırları zorlayan yeni keşiflerden bir tanesi piezoelektrik yumurta aktivasyonudur. Tüp bebek elektroşok olarakta bilinen Piezoelektrik aktivasyon tüp bebek başarısını nasıl olumlu yönde etkilediğini hadi şimdi aydınlatmaya çalışalım.
Piezoelektrik yöntemi ile yumurta aktivasyonu özel bir yöntem olup seramik ve kristal yapılar içeren materyallerle mekanik enerji elektrik enerjisine çevrilerek etki sağlanmaktadır. Bu sayede mikroenjeksiyon sonrası yumurtaya bu uygulama elektriksel olarak uyarılma sağlanmaktadır.
Tüp bebek tedavisinde çeşitli işlemlerde piezoelektrik aktivasyon uygulanmaktadır. Bunlar özellikle döllenme oranın düşük olduğu, kötü embriyo gelişimi veya sperm düşüklüğü olan hastalardır. Piezoelektrik aktivasyon ile titreşimle hücreler fonksiyonları uyarılıp aktif olmaları sağlanmaktadır.
Sperm seçimi: Mikro enjeksiyon işleminde piezoelektrik hem hareketliliği hem de spermin döllenme kapasitesini artırmaktadır. Sperm örneğinin bu mekanik enerjiye maruziyeti ile döllenme ve daha iyi embriyo gelişimi sağlanabilmektedir.
Yumurta üzerinde etkisi: IMSI olarak adlandırılan yüksek büyütme ile sperm seçimi ve mikroenjeksiyon işleminde piezoelektrik aktivasyon ile daha keskin ve daha net işlem sağlanabilmektedir. Yumurta dış kılıfı olarak isimlendirilen zona’ya bu mekanik enerjinin uygulanması ile sperm için kanalların açılması sağlanıp daha etkin bir döllenme gözlenmektedir.
Embriyo gelişimi: Piezoelektrik aktivasyon mekanik etki uygulanmış embriyoların gelişimi doğal ortamdaki rahim kasılmalarına benzemesi itibariyle daha iyi embriyo gelişimine destek olduğu gösterilmiştir.
Bütün çalışmalardan elde edilmiş kaynaklara dayanarak piezoelektrik yumurta aktivasyon tüp bebek başarını artırmak için cesaret veren bir teknolojik gelişme olduğu ortada olup halen bu alanda daha çok çalışmaya da ihtiyaç duyulduğunu belirtmek isteriz.
Tüp bebek tedavilerinde başarının artması için devam eden çok sayıda teknolojik gelişmeler olmaktadır. Bu gelişmelerden bir tanesi intrasitoplazmik morfolojik olarak seçilmiş sperm enjeksiyonudur (IMSI). Bu sayede döllenme oranı en yüksek olabilecek sperm seçilir.
IMSI teknolojisi sayesinde sperm örneği yaklaşık 200-400 katlık büyütme yerine 6000-8000 katlık bir büyütme ile incelenmektedir. Bu spermin daha detaylı incelenmesine olanak sağlamaktadır.
IMSI teknolojisinin tüp bebek tedavisinde rolü;
İntralipid serum tedavisi içerisinde soyayağı, yumurta yağları ve gliserin içeren steril bir yağlı solüsyondur. İlk ortaya çıkışı hücresel foksiyonların daha iyi çalışması için omega-6 ve omega-3 yağ asitlerinin hücreye sağlanmasıdır.
Kısırlık tedavilerinde özellikle tüp bebek tedavisi alan hastalarda damardan uygulamaktadır. Henüz tam olarak anlaşılmamış olsada etki mekanizması ile ilgili bazı hipotezler ortaya konulmuştur.
Asisted hatching, zona pellusida olarak bilinen embriyonun dış kılıfında delikler yaratarak embriyonun kılıftan daha rahat çıkmasını ve tutunmasına yardımcı olmaktadır.
Zona inceltilmesinin arkasındaki mantık bazı durumlarda embriyolar doğal olarak etrafındaki kılıftan kurtulmak konusunda zorluk yaşamaktadır. Özellikle ileri kadın yaşı veya başarısız tüp bebek denemeleri veya zayıf embriyo kalitesi olan hastalarda bu daha sıklıkla gözlenmektedir. Bu nedenle zona inceltmesi yani asisted hatching embriyonun tutunmasına yardımcı olmaktadır.
Mikro düzeyde yaratılan bu delikler embriyonun tutunması için gerekli bariyeri ortadan kaldırmaktadır.
Zona inceltilmesi veya asisted hatching tüp bebek tedavisi ve tüp bebek başarısını artırmaktaki rolü özellikle embriyo dış kılıfının açılmasında zorluk yaşayan olguların suni olarak yaratılan deliklerle dışarıya çıkması ve tutunma ihtimali artırmak mantığına dayalıdır.
Tüp bebek başarısını artırmaya yönelik her gün yeni bir teknolojik gelişme söz konudur. Belki de tüp bebek başarısını artırmak için mevcut gelişmelerin başında embriyo üzerinden genetik inceleme (NGS) gelmektedir. Özellikle genetik olarak rahatsızlığı bilinen, daha önce başarısız tüp bebek denemeleri olan, ileri kadın yaşı, şiddetli sperm düşüklüğü olan çiftlerde embriyoların kromozom sayısı olarak normal olup olmadığı test ettikten sonra embriyo transfer aşamasına geçilmesi eve bebek götürme oranlarını artırmaktadır.
Sevgili çiftlerimiz ve okurlarımız, tüp bebek tedavisi ve kısırlık ile ilgili tüm merak ettikleriniz ve aklınıza gelebilecek her türlü sorunun cevabı için aşağıdaki konularımızı inceleyebilirsiniz. Tüp bebek, kısırlık ve kadın hastalıkları hakkında tüm merak ettikleriniz...
Tüp bebek olarak adlandırılan "in vitro fertilizasyon" laboratuvar ortamında yumurta ve sperm birleştirilerek döllenme sonucu oluşan embriyonun anne rahmine transfer edilmesidir.
Yumurta rezervi düşüklüğünü gösteren AMH hormonu kadınların yumurtalık dokusunda öncü yumurta hücresi denilen preantral yumurta hücrelerinden salgılanmaktadır.
Kişiye özel tüp bebek tedavisi çiftlerin tedavi geçmişleri, genetik ve yaşam şekillerini dikkate alıp planlama yapılması esasına dayanır. Bireyselleştirilmiş tüp bebek tedavisi başarı şansını artırabilir.
Copyright 2024 Prof. Dr. Cem Çelik. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Tüm Hakları Saklıdır.
+90532 514 9387
Hakkımda
İletişim